Απόσταση από το Εαρινό: 9Κm
Η Μονή Παλιανής είναι από τις παλαιότερες αν όχι η παλαιότερη μονή στην Κρήτη. Η πρώτη εκκλησία του μοναστικού κέντρου που οικοδομήθηκε εδώ ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής, πιθανότατα ξυλόστεγης, βασιλικής, ένας τύπος που κυριαρχεί κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια (5ος–6ος αι.) στην Κρήτη. Η πρώτη αυτή βασιλική ενσωματώθηκε στον μεταγενέστερο βυζαντινό ναό.
Από τον αρχικό ναό σώζονται σήμερα αρκετά αρχιτεκτονικά μέλη, όπως κίονες, κιονόκρανα και γλυπτά εντοιχισμένα στο μεταγενέστερο βυζαντινό ναό. Ανάμεσα στα πιο χαρακτηριστικά σημειώνονται κιονόκρανα διαφόρων τύπων, όπως ένα αρκετά εκλεπτυσμένο του τύπου “Leierkapitell” καθώς και μερικά κορινθιακού τύπου περισσότερο σχηματοποιημένα. Το πιο ελκυστικό όμως κιονόκρανο είναι ένα διακοσμημένο σε χαμηλό ανάγλυφο με δύο πουλιά που διασταυρώνουν τις ουρές τους κοιτάζοντας σε αντίθετες κατευθύνσεις, ενώ το κενό ανάμεσα στα κεφάλια τους συμπληρώνεται με ένα φύλλο μέσα σε κύκλο. Τόσο το σχήμα όσο και το ύφος διακόσμησης παραπέμπει σε ανάλογου τύπου κιονόκρανα που προέρχονται από την Κωνσταντινούπολη και χρονολογούνται στην Ιουστινιάνειο περίοδο. Ένα δεύτερο παρόμοιο κιονόκρανο φέρει διακόσμηση φύλλων καθώς και τα μονογράμματα α και ω. Σώζονται ακόμη σπαράγματα διακοσμημένα με σχηματοποιημένες άκανθες. Η χρονολόγηση των γλυπτών αυτών στο πρώτο μισό του 6ου αι. χρονολογούν και την ανοικοδόμηση του ναού στα πρώτα χρόνια της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Από τη β΄ βυζαντινή περίοδο (961-1204) δεν υπάρχουν στοιχεία για την ιστορία της μονής, αλλά από την αμέσως επόμενη περίοδο της Ενετοκρατίας διαθέτουμε πλήθος στοιχείων προερχόμενων από τα ενετικά έγγραφα του 13ου και 14ουαι. Η μονή παραμένει αυτοκρατορική (imperialium) με τεράστια περιουσία. Αν και στα επόμενα χρόνια και ιδιαίτερα στην εποχή της Τουρκοκρατίας, η επιβίωση του μοναστηριού δοκιμάστηκε πολλές φορές, παραμένει μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της ορθοδοξίας στην Κρήτη.
επικοινωνία:
Γυναικεία Ιερά Μονή Παλιανής
ΤΗΛ: 2810 791331 ΦΑΞ: 2810 792230
Στην Ιερά Μονή υπάρχει Μουσείο – Έκθεση Ειδών Χειροτεχνίας και Ευλαβείας
